वेदविज्ञानरंजन - ६४

 

#वेदविज्ञानरंजन_६४

*_आजचा माझा लेख मुख्यतः शाळेतील आणि महाविद्यालयातील विद्यार्थ्यांनी आवर्जून वाचावा. पालकांनी आणि शिक्षकांनी लेख विद्यार्थ्यांपर्यंत जरूर पोहोचवावा_*
*_विशेषतः गणित अध्यापक मंडळ, गणित शिकविणाऱ्या शिक्षकांनी ह्या लेखाचा आवर्जून अभ्यास करावा तसेच विविध शाळांच्या What's app समूहावर प्रस्तुत लेख पाठविण्यात यावा ही नम्र विनंती_*

आजच्या लेखात आपण गणितातील काही नियम पाहणार आहोत. *ब्रह्मगुप्त ह्यांनी त्यांच्या ब्रह्मस्फुटसिद्धांत ग्रंथात* धन (positive ) आणि ऋण (negative ) संख्यांचे नियम लिहून ठेवले आहेत. ते नियम आपण पाहू.

*धन संख्या आणि ऋण संख्या ह्यांच्या बेरजेचे नियम*

*१. दोन धन संख्यांची बेरीज धन संख्या आणि दोन ऋण संख्यांची बेरीज ऋण संख्या असते*

🚩 *धनयोर्धनम्ऋणमृणयोः* 🚩

७+३=१० आणि -७+(-३)= - १०
p+p= positive and  n+n=negative

*२. धन आणि ऋण संख्या ह्यांची बेरीज म्हणजे त्यांच्या स्थानीय किंमतीमधील फरक होय*

🚩*धनर्णयोरन्तरम्* 🚩

-७ +३= - ४

P+n = difference of their magnitudes

*३.धन आणि ऋण संख्या ह्यांची स्थानीय किंमत समान असेल तर त्यांची बेरीज शून्य असते.*

🚩*समैक्यं खम्* 🚩

-७+ (-७) = ०

P+n =zero if they are of same magnitudes

🚩 *शून्ययोः शून्यं 🚩

०+०= ०
zero +zero =zero

*धन आणि ऋण संख्यांच्या वजाबाकी नियम*

* १.दोन धन संख्यांची वजाबाकी धन संख्या असते*.

🚩 *ऊनमधिकाद्विशोध्यं धनम्* 🚩

७-३=४

Larger p_ smaller p = positive

*२.दोन ऋण संख्यांची वजाबाकी म्हणजे त्यांच्या स्थानीय किंमतींतील फरक असून जी संख्या मोठी असेल त्या संख्येचे चिह्न वजाबाकी करुन आलेल्या अंकाला मिळते.*

🚩ऋणमृणाद्अधिकमूनात् 🚩

-७- (-३) = - ४

*३.शून्यातून शून्य वजा केले असता वजाबाकी शून्य येते.*

🚩शून्यं आकाशम् 🚩

० - ०= ०

zero - zero =zero

*धन आणि ऋण संख्यांच्या गुणाकाराचे नियम*

🚩 ऋणमृणधनयोर्घातो 🚩

*१.एक धन आणि एक ऋण संख्यांचा गुणाकार ऋण संख्या असतो.*

७ x ( - ३) = -२१

N*p= n

*२.दोन ऋण संख्यांचा गुणाकार धन संख्या असतो*

🚩धनमृणयोः 🚩

-७x(-३)= २१

N*n =p

*३.दोन धन संख्यांचा गुणाकार धन संख्या असतो*

🚩धनवधो धनं भवति 🚩

७x३ =२१

P*p = p

*४.दोन शून्यांचा गुणाकार शून्य असतो*

🚩खशून्ययोर्वा 🚩

zero * zero = zero

*धन आणि ऋण संख्यांच्या भागाकाराचे नियम*

*१.दोन धन संख्यांचा भागाकार धन संख्या असतो*

🚩धनभक्तं धनम् 🚩

८÷२ = ४

P÷p=p

*२.दोन ऋण संख्यांचा भागाकार धन संख्या असतो*

🚩ऋणहृतमृणं धनं 🚩

-८ ÷ (- २) = ४

N ÷ n = p

*३.शून्याला कोणत्याही संख्येने भागले असता भागाकार शून्य येतो.*

🚩खमृणधनविभक्तं 🚩

Z÷ p/n= zero

वरील सर्व उदाहरणांवरुन आपल्या लक्षात येते की प्राचीन भारतात गणितशास्त्र अत्यंत प्रगत होते.

थोडक्यात सांगायचे झाले तर आपल्या *वैदिक संस्कृतीत अनेक ज्ञानभांडारे होती. परंतु, मेकॉलेप्रणीत शिक्षणपद्धतीने ही सर्व माहिती कालबाह्य ठरविली आणि भारतीयांवर मागासलेपणाचा शिक्का मारला.*  इंग्रजी {श्री. वैभव दातार, कल्याण } शिक्षणाचा उदो उदो करताना आपण आपली मूळ संस्कृती, तिच्यातील वैज्ञानिक संदर्भ, इतिहास आणि आपली सर्वभाषाजननी संस्कृत भाषा हे सर्व काही विसरत चाललो आहोत हीच आपली शोकांतिका आहे. तूर्तास इथेच थांबतो. *पुढील लेखांत अजून वैज्ञानिक संदर्भ पाहू.*

जगभरातील सर्व मराठी माणसांना ह्या ज्ञानाचा लाभ व्हावा ह्यासाठी वेदविज्ञानरंजन ह्या लेखमालिकेतील सर्व लेख खालील website वर उपलब्ध आहेत. सर्वांनी ह्या site वर लेख जरूर वाचावेत आणि आपले अभिप्राय द्यावेत ही नम्र विनंती.
*www.ancientindianscience.com*

संकलन आणि लेखन - श्री. वैभव दातार, कल्याण (प्राच्यविद्या अभ्यासक )